Kaszel u dzieci – aktualne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne

Kaszel to jeden z najczęstszych objawów, z którym rodzice małych pacjentów zgłaszają się do lekarza i najczęściej wynika z infekcji dróg oddechowych. Kaszel wzbudza niepokój rodziców i pogarsza jakość życia całej rodziny chorującego dziecka [1, 2]. Warto pamiętać, że zdrowe dziecko kaszle nawet ok. 10–30 razy dziennie i nie jest to objaw żadnej choroby [3]. Najlepszym wskaźnikiem, czy kaszel u dziecka powinien budzić nasz niepokój jest występowanie objawów alarmowych, tzw. czerwonych flag. 

Kaszel – definicja

Kaszel to naturalny mechanizm obronny dróg oddechowych, który odpowiada za ewakuację wydzieliny i czynników drażniących z oskrzeli, jak i chroni je przed aspiracją ciał obcych. Odruch kaszlowy w codziennym życiu jest zjawiskiem pożądanym. 
Upośledzenie jego funkcji np. w przebiegu chorób nerwowo-mięśniowych, przewlekłego stanu zapalnego nabłonka dróg oddechowych, może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak nawracające lub zachłystowe zapalenia płuc, niedodma, ostra niewydolność oddechowa [4].
Kaszel powstaje w mechanizmie łuku odruchowego – bodźce odbierane są z receptorów czuciowych, a następnie przez włókna nerwu błędnego drogą aferentną (włókna C i Aδ) docierają do ośrodkowego układu nerwowego. W rdzeniu przedłużonym następuje przetworzenie bodźca, który następnie podąża drogą eferentną (przez włókna nerwu błędnego, przeponowego i nerwów międzyżebrowych) do odpowiednich mięśni oddechowych [5].

Czas trwania kaszlu

Na podstawie długości trwania kaszlu, według wytycznych British Thoracic Society (BTS), możemy wyróżnić 3 rodzaje kaszlu:

• ostry – trwający do 3 tygodni,
• podostry – trwa 3–8 tygodni,
• przewlekły – utrzymujący się powyżej 8 tygodni [3].

Przytoczone ramy czasowe są orientacyjne, gdyż w zależności od wytycznych mogą się między sobą nieznacznie różnić. Według European Respiratory Society (ERS) i American College of Chest Physicians (ACCP) kaszel ostry trwa do 4 tygodni, a powyżej tego czasu możemy już mówić kaszlu przewlekłym [6, 7].

Charakter kaszlu 

Na podstawie charakteru kaszlu wyróżniamy kaszel [8, 9]:

• suchy – najczęściej związany z początkową fazą infekcji, astmą, aspiracją ciała obcego, odmą lub śródmiąższową chorobą płuc,
• mokry (produktywny) – u dzieci przeważnie spotykany w przebiegu zakażeń układu oddechowego, związany z zespołem kaszlu z górnych dróg oddechowych, mukowiscydozy, rozstrzenia oskrzeli, zespołu dyskinetycznych rzęsek lub w zespołach aspiracyjnych. 

Kaszel o charakterystycznym brzmieniu [3, 10]

W przypadku pojedynczych jednostek chorobowych charakter kaszlu jest na tyle charakterystyczny, że umożliwia właściwe rozpoznanie:

• kaszel „szczekający” z chrypką – ostre podgłośniowe zapalenie krtani,
• kaszel „metaliczny” – tracheomalacja,
• kaszel typu „staccato” (krótkie napady kaszlu) – zakażenie atypowe w niemowlęctwie,
• uporczywe, męczące napady kaszlu, często z charakterystycznym „pianiem”, niejednokrotnie zakończone wymiotami – krztusiec, parakrztusiec.

Diagnostyka kaszlu i czerwone flagi

Dokładnie zebrany wywiad dotyczący kaszlu pozwala zaplanować odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze. Ni...