Typowe schorzenia chirurgiczne u dzieci: wgłobienie, ciało obce w przewodzie pokarmowym

Połknięcie różnorodnych ciał obcych jest często obserwowanym zjawiskiem w populacji dziecięcej, a przypadkowe spożycie dotyczy głównie małych dzieci. Większość połkniętych ciał obcych ulega wydaleniu, jakkolwiek połknięcie baterii, magnesów jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ możliwe jest wówczas wystąpienie poważnych następstw. Dlatego też właściwe postępowanie w tych przypadkach ma zasadnicze znaczenie, aby uniknąć tych powikłań. W artykule przedstawione są podstawowe zagadnienia dotyczące wgłobienia oraz zasad postępowania w przypadku połknięcia ciała obcego u dzieci, przydatne w codziennej praktyce pediatrycznej. 
Wgłobienie polega na teleskopowym wpuklaniu się wyżej położonego odcinka jelita (odcinek proksymalny) w niżej położony (odcinek dystalny) z następowym przemieszczaniem wgłabiającego się fragmentu zgodnie z perystaltyką jelitową. Najczęściej występujące postacie wgłobienia przedstawia tab. 1. Wgłobienie krętniczo-kątnicze stanowi 80–95% wszystkich wgłobień jelita cienkiego w grube (ryc. 1). 

Ryc. 1. Schemat wgłobienia krętniczo-kątniczego

1. Czoło wgłobienia (j. cienkie)
2. Zastawka Bauchina
3. Naczynia krezki

W zdecydowanej większości przypadków występuje tzw. wgłobienie samoistne (idiopatyczne), w którym nie stwierdza się anatomicznej struktury stanowiącej czoło wgłobienia. Wśród przyczyn wgłobienia samoistnego wymienia się obecność obrzękniętych kępek Peyera w ścianie jelita cienkiego lub powiększonych węzłów chłonnych krezkowych w przebiegu infekcji wirusowych (adeno- i rotawirusowych). Znacznie rzadziej stwierdza się obecność anatomicznej struktury, np. uchyłka Meckela, stanowiącej czoło wgłobienia jelitowego [1, 2, 3, 4]. Tab. 2. przedstawia podział wgłobień pod względem etiopatogenezy. 
Wgłobienie może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej u niemowląt w drugim półroczu życia. Ponad 50% przypadków obserwuje się w 1. r.ż., zaledwie 10 do 25% powyżej 2. r.ż. Wgłobienie występuje częściej u chłopców (2/3 przypadków), u niemowląt dobrze odżywionych („okazy zdrowia”), przeważnie w trakcie lub po infekcji dróg oddechowych lub przewodu pokarmowego. Dlatego nasilenie częstości występowania wgłobienia koreluje ze szczytem zachorowań na takie infekcje. U starszych dzieci po 2. r.ż. częściej daje się stwierdzić anatomiczną przyczynę wgłobienia [1, 2, 3, 4, 5, 6].

Tab. 1. Anatomiczne postacie wgłobienia jelitowego