Szczepienia ochronne u dzieci z chorobami neurologicznymi

Chcesz dowiedzieć się więcej? Weź udział w IX Kongresie Forum Pediatrii Praktycznej "Cztery Pory Roku"!

Kwalifikacja do szczepień – wywiad neurologiczny

Każde podanie szczepionki poprzedza lekarskie badanie kwalifikacyjne, które składa się z badania podmiotowego i przedmiotowego. Celem takiego badania jest wykluczenie przeciwskazań do podania konkretnego preparatu, a co się z tym wiąże – zminimalizowania ryzyka wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych. 

W trakcie realizacji Programu Szczepień Ochronnych (PSO) u dzieci z chorobami układu nerwowego trzeba pamiętać, że kierujemy się ogólnie przyjętymi zasadami kwalifikacji do szczepień oraz że wysoce zasadne jest promowanie w tej grupie szczepień zalecanych tj. przeciwko meningokokom, ospie wietrznej i grypie. Jest to szczególnie ważne, ponieważ wiele chorób zakaźnych u tych chorych ma cięższy przebieg, mogą prowadzić do pogorszenia stanu neurologicznego, opóźniać proces rehabilitacji, większe jest także ryzyko powikłań. 

Trudności w kwalifikacji do szczepienia pojawiają się nie tylko wtedy, gdy pacjent ma zdiagnozowaną chorobę neurologiczną, ale również wtedy, gdy dziecko prezentuje pewne nieprawidłowości rozwojowe lub pojedyncze objawy ze strony układu nerwowego.

W okresie niemowlęcym, w ramach częstych w tym okresie badań bilansowych, lekarz POZ ma możliwość obserwować rozwój dziecka i w razie niepokojących objawów poprosić o konsultację neurologa dziecięcego.

Symptomy, które najczęściej są przyczyną konsultacji, to: zaburzenia napięcia mięśniowego, asymetria ułożeniowa, brak osiągania kamieni milowych rozwoju, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, drżenia kończyn, zaburzenia rytmu snu, zaburzenia karmienia. 

Wśród pytań przesiewowych, jakie lekarz powinien zadać pacjentowi i/lub jego opiekunowi prawnemu w trakcie kwalifikacji do szczepienia, są następujące: 

1. Czy u dziecka, jego rodzeństwa lub rodzica występowały drgawki? 
2. Czy u dziecka występowały lub występują zaburzenia ze strony mózgu lub inne objawy ze strony układu nerwowego (np. zaburzenia świadomości, utrata przytomności, niedowład lub paraliż, upośledzenie umysłowe)? [1]

Wywiad ma na celu identyfikację grupy pacjentów z wyższym ryzykiem wystąpienia drgawek gorączkowych oraz ewentualne przeciwwskazania do szczepionki przeciwko krztuścowi, tężcowi, grypie i szczepionki MMRV lub wskazania do ułożenia Indywidualnego Kalendarza Szczepień.

Szczepionki przeciwko krztuścowi, zarówno bezkomórkowe, jak i całokomórkowe, są przeciwwskazane u dzieci, u których wystąpiła encefalopatia w ciągu siedmiu dni po poprzednim szczepieniu DTPw lub DTPa. 

U dzieci z postępującą chorobą układu nerwowego należy zachować szczególną ostrożność w trakcie kwalifikacji do szczepienia przeciwko krztuścowi szczepionką DTPw lub DTPa, a jeśli występuje ona u nastolatka, także do szczepienia przeciwko tężcowi (Td). W praktyce lekarza pediatry taka sytuacja wiąże się z czasowym odroczeniem szczepienia i koniecznością zdiagnozowania problemu neurologicznego. Jeśli choroba układu nerwowego jest stabilna i nie ma związku ze szczepieniem lub gdy wywiad wskazuje na występowanie drgawek w najbliższej rodzinie, szczepienie wykonujemy standardowo, jednak pamiętając, że dzieci te powinny otrzymać osobno szczepionkę MMR i szczepionkę przeciwko ospie wietrznej. 

W przypadku wystąpienia w przeszłości zespoł...