Odra – stara choroba, nowe problemy

Odrę powoduje Morbillivirus (RNA), z rodziny Paramyxoviridae. Wirus odry jest izolowany z wydzieliny z nosa i gardła, krwi, moczu i kału w okresie nieżytowym i do 3–4 dni po wystąpieniu wysypki. Wirus odry wnika do ustroju przez błony śluzowe dróg oddechowych. Po replikacji w komórkach błony śluzowej przedostaje się do krwi (faza wiremii) i dociera do komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego, gdzie replikuje. Około 7. dnia okresu wylęgania ponownie przedostaje się do krwi, a z nią – do śluzówek spojówek, dróg oddechowych i skóry. W tkance limfatycznej (węzłów, migdałków, śledziony, grasicy, wyrostka robaczkowego) i nabłonku układu oddechowego pojawiają się charakterystyczne dla odry wielojądrowe komórki olbrzymie (połączenie kilku komórek). Tworzą się wysięki surowicze wokół naczyń włosowatych, z proliferacją śródbłonka i naciekami limfocytarnymi, co objawia się nieżytem nosa, gardła, zapaleniem spojówek i wysypką. Charakterystyczne dla odry plamki Fiłatowa-Koplika powstają w wyniku martwicy nabłonka, wysięku surowiczego oraz nacieków z komórek olbrzymich. W zajęciu OUN dochodzi do powstania okołonaczyniowych nacieków z komórek jednojądrowych z ogniskową demielinizacją włókien nerwowych [1, 2].

Obraz kliniczny

Odra przebiega w czterech okresach klinicznych: wylęgania, zwiastunów (nieżytowy), wysypkowego i zdrowienia. 

Okres wylęgania wynosi średnio 9–11 dni i zwykle przebiega bezobjawowo. Czasami w okresie wylęgania może wystąpić pogorszenie stanu ogólnego, brak łaknienia, podwyższenie ciepłoty ciała. 

Okres zwiastunów lub nieżytowy trwa ok. 3–4 dni. Na początku tego okresu pojawia się wysoka gorączka, najczęściej powyżej 39°C, nieżyt nosa, gardła i krtani (który w następnych dniach może rozszerzyć się także na dolne drogi oddechowe), przebiegający z męczącym, suchym, szczekającym kaszlem. Chory zgłasza w tym czasie światłowstręt i łzawienie spowodowane zapaleniem spojówek. Może pojawić się niewielki obrzęk powiek. Światłowstręt, łzawienie i obrzęk powiek nadają choremu wygląd „zapłakanej twarzy”. W 2.–3. dniu okresu nieżytowego pojawiają się patognomoniczne dla odry plamki Fiłatowa-Kop...