Terminem alergia na pokarm określa się niekorzystne następstwa zdrowotne wynikające ze swoistej odpowiedzi odpornościowej, pojawiające się w powtarzalny sposób po ekspozycji na określony pokarm. Na podstawie cech klinicznych można wyróżnić reakcje [1]: natychmiastowe, IgE-zależne (niekorzystne następstwa zwykle uwidaczniają się w ciągu kilku minut po spożyciu określonego pokarmu); opóźnione, IgE-niezależne (objawy najczęściej pojawiają się po upływie min. 2 godzin); mieszane (IgE-zależne i niezależne).
Ponad 90% reakcji alergicznych u dzieci jest wywołanych przez pokarmy, takie jak: mleko krowie, jajo kurze, soja, pszenica, orzeszki ziemne, orzechy laskowe lub włoskie, ryby i skorupiaki [2]. Uważa się, że na alergię na pokarm choruje coraz więcej dzieci, ale oszacowanie rzeczywistej częstości występowania poszczególnych postaci alergii jest trudne, gdyż badania różnią się między sobą pod względem metodologii. W tabeli 1 przedstawiono dane pochodzące w znacznej mierze z badania EuroPrevall, przeprowadzonego wg identycznej metodologii w dziewięciu krajach europejskich, w tym także w Polsce [2, 3, 4, 5]. Badanie EuroPrevall wykazało, między innymi, znaczne różnice w częstości występowania alergii na pokarm w różnych krajach europejskich. W rozwoju alergii rolę odgrywa wiele czynników, w tym: czynniki genetyczne, środowiskowe, dieta, mikrobiota (dysbioza, czyli ilościowe i jakościowe zmiany mikrobioty), atopowe zapalenie skóry (egzema), zwłaszcza pojawiające się w pierwszych miesiącach życia, umiarkowane lub ciężkie (dotyczy zwłaszcza alergii na jajo kurze i orzeszki ziemne) [6]; ekspozycja na alergeny (w tym czas, dawka i droga ekspozycji – skórna ekspozycja u niemowląt z egzemą, w porównaniu z doustną ekspozycją, zwiększa ryzyko alergii) [7].
Wśród wielu czynników określających ryzyko wystąpienia choroby alergicznej w codziennej praktyce do niedawna największe znaczenie miał wywiad rodzinny [8].
U dzieci z rodzin, w których u co najmniej jednego członka rodziny z pierwszym stopniem pokrewieństwa (rodzica lub rodzeństwa) występuje choroba atopowa, istotnie wzrasta ryzyko wystąpienia choroby alergicznej. Obecnie wiadomo jednak, że u 1 na 3 osób z alergią nie ma obciążenia rodzinnego [9]. Dodatkowo znaczenie ma indywidualne ryzyko u danego dziecka. Jak wspomniano wcześniej, umiarkowana lub ciężka egzema występująca w pierwszych miesiącach życia, zwiększa ryzyko wystąpienia alergii na jajo kurze i orzeszki ziemne. Alergia na pokarm pogarsza jakość życia rodziny oraz wiąże się z dużymi kosztami [10], stąd znaczenie profilaktyki, zwłaszcza pierwotnej. Dotyczy ona osób zdrowych, bez objawów chorobowych i polega na przeciwdziałaniu wystąpieniu choroby. Długo uważano, że najlepszym sposobem na zmniejszenie ryzyka alergii jest eliminacja, opóźnianie kontaktu z alergenem. Od kilkunastu lat obserwuje się jednak zmianę wytycznych, początkowo na podstawie badań obserwacyjnych, a obecnie wyników badań interwencyjnych, w kierunku wczesnej ekspozycji na alergeny drogą pokarmową i indukowania tolerancji. Do niedawna uwaga była skierowana głównie na niemowlęta z grupy ryzyka wystąpienia ale...
