Rumień guzowaty u dzieci

Rumień guzowaty (erythema nodosum) jest objawem zapalenia tkanki podskórnej (panniculitis) spowodowanego reakcją nadwrażliwości w odpowiedzi na liczne antygeny i czynniki wyzwalające. Jest to także najczęstszy powód występowania guzów zapalnych. Choroba ma nagły początek, charakteryzuje się obecnością bolesnych, dobrze odgraniczonych czerwonych guzków podskórnych zlokalizowanych symetrycznie, obustronnie na podudziach. Średnica wykwitów najczęściej wynosi 1–5 cm. 

U dzieci rzadziej niż u osób dorosłych występują objawy ogólne, takie jak zapalenie stawów czy gorączka. Objaw ten trwa zwykle około 3 tygodni [1, 2].

Epidemiologia

Rumień guzowaty może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęstszy jest u kobiet między 18. a 34. r.ż. 

Jeśli chodzi o populację dziecięcą, jest niezwykle rzadki u dzieci poniżej 2. r.ż., zwykle średnia wieku to 8–10 lat, jednakowo u obu płci. Czasem opisywane jest występowanie rodzinne (ten sam haplotyp HLA). 

Większość przypadków odnotowuje się wiosną i jesienią, co prawdopodobnie wiąże się ze zwiększoną liczbą zakażeń paciorkowcowych w tym okresie [3].

Etiologia

W około 50% przypadków żaden czynnik sprawczy nie zostaje odnaleziony. W pozostałych przypadkach czynnikiem wywołującym są: 

• bakterie, z których najczęstsze są paciorkowce, 
• wirusy, 
• grzyby, 
• pierwotniaki, 
• leki, 
• choroby zapalne jelit, 
• sarkoidoza – druga co do częstości przyczyna rumienia guzowatego, 
• szczepienia, 
• choroby autoimmunizacyjne, 
• zespoły paraneoplastyczne.

Objawy kliniczne

Objawy ogólne 
Choroba zaczyna się nagle, może jej towarzyszyć gorączka do 38–39°C. Objawy prodromalne mogą wystąpić do 3 tygodni przed wystąpieniem zmian skórnych. Są to zwykle złe samopoczucie, utrata masy ciała, bóle stawów, brzucha i głowy, rzadziej kaszel, wymioty i biegunka. Dolegliwości mogą przypominać zakażenie górnych dróg oddechowych. Innymi towarzyszącymi objawami mogą być powiększenie wątroby, śledziony czy węzłów chłonnych. 

Zmiany skórne 
W postaci klasycznej choroba charakteryzuje się obecnością bolesnych guzów zlokalizowanych głównie w obrębie przedniej powierzchni podudzi. Rzadszymi okolicami występowania są okolice kolan, ud, przedramion, ramion, szyi czy twarzy. Zmiany zwykle są symetryczne, obustronne, wielkości od 1 cm do 5 cm. Początkowo mają barwę jasnoczerwoną, następnie purpurową do br...