Nadchodzi jesienno-zimowy sezon biegunek infekcyjnych – co możemy zrobić?

Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy (ostrą biegunkę) u dzieci definiuje się jako zmianę konsystencji stolca na płynną lub półpłynną i/lub zwiększenie częstości wypróżnień (najczęściej ≥ 3 stolce/ 24 godz.) i gdy proces ten nie trwa dłużej niż 14 dni (zwykle nie przekracza 10 dni). Najczęstszymi czynnikami etiologicznymi ostrej biegunki u dzieci są wirusy (rotawirus , norowirus i adenowirus). Znaczenie rotawirusa w krajach o wysokiej wyszczepialności uległo znacznej redukcji.

Nadchodzi okres zdecydowanego szczytu biegunek infekcyjnych, więc warto się na niego przygotować. Najczęstszym i najgroźniejszym skutkiem, zwłaszcza ostrej biegunki, jest odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe (hipernatremia, hiponatremia, hipokaliemia) oraz równowagi kwasowo-zasadowej (najczęściej kwasica metaboliczna). Mechanizm zwiększonego wydalania wody i elektrolitów może być bardzo złożony w zależności od czynnika wywołującego i może mieć charakter sekrecyjny, zapalny, osmotyczny lub niekiedy mieszany.

Zaburzenie może być także spowodowane samym przyspieszonym pasażem jelitowym niedającym czasu na dostateczne wchłonięcie wody. Wskazaniami do hospitalizacji w przypadku ostrej biegunki są: wstrząs, ciężkie odwodnienie (>9% masy ciała), zaburzenia neurologiczne (letarg, drgawki itp.), niepowściągliwe lub żółciowe wymioty, niepowodzenie nawadniania doustnego, podejrzewana przyczyna chirurgiczna, tzw. przyczyny socjalne (brak warunków, chęci, możliwości obserwacji leczenia w warunkach domowych). Podstawą terapii w ostrej biegunce jest nawadnianie doustnym płynem nawadniającym (DPN) drogą doustną lub drogą sondy nosowo-żołądkowej.

Nawadnianie dożylne zastrzeżone jest głównie do przypadków ciężkich. DPN jest największym osiągnięciem medycyny a jego znaczenie polega na tym, że płyn, którego głównymi składnikami są sód i glukoza w odpowiedniej proporcji, jest w stanie skompensować straty wody i elektrolitów tak znacznych rozmiarów, jak to ma miejsce w cholerze. Mechanizm ten został dokładnie omówiony. Istotnym elementem terapii jest także wczesne żywienie. Pozostałe elementy terapii, jak: leczenie przeciwwymiotne, przeciwsekrecyjne (diosmektyt, racekadotryl) oraz probiotyczne, mogą być stosowane warunkowo, choć w badaniach skracają czas trwania biegunki średnio o 1–2 dni.

Spośród probiotyków, ze względu na jakość badań (choć też nie najwyższą), na pierwszym miejscu znajduje się Saccharomyces boulardii, a na dalszych w kolejności Lacticaseibacillus rhamnosus GG i Limosilactobacillus reuteri w odpowiednich dawkach.