Bezdech wcześniaków i niemowląt – aktualne rekomendacje

U dzieci urodzonych przedwcześnie epizody bezdechów są częste i wynikają przede wszystkim z niedojrzałości układu oddechowego. Zazwyczaj ustępują wraz z wiekiem bez pozostawienia wyraźnych następstw. 
Bezdechy u dzieci urodzonych o czasie i starszych niemowląt mają zazwyczaj podłoże patologiczne, które wymaga wnikliwej diagnostyki i stosownej terapii. 

Definicja i klasyfikacja

Bezdech wcześniaków (ang. apnea of prematurity – AOP) definiowany jest jako przerwa w oddychaniu trwająca 20 i więcej sekund lub jako przerwa krótsza, ale której towarzyszy bradykardia (HR < 2/3 podstawowej czynności serca; HR – heart rate – rytm serca) bądź hipoksemia (SaO2 ≤ 80% przez ≥ 4 s; SaO2 – saturacja krwi tlenem) występująca u noworodków poniżej 37. tygodnia wieku urodzeniowego i skorygowanego. 

Bezdech niemowląt to przerwa trwająca 20 sekund i dłużej albo krótsza, ale związana z bradykardią, sinicą lub bladością i znaczną hipotonią. Dotyczy dzieci starszych lub urodzonych o czasie.

W ciągu ostatnich dekad wymagany czas, który decydował o postawieniu rozpoznania bezdechu, znacznie się zmienił. Do postawienia diagnozy w 1956 r. wymagano aż 2 minut, a w 1970 r. już tylko 30 sekund. W 1978 r. w definicji zastosowano obowiązujący do chwili obecnej czas 20 sekund lub krótszy, jeżeli epizodowi towarzyszy bradykardia lub hipoksemia [1].

U wcześniaków większość bezdechów trwa mniej niż 20 sekund. Dłuższe przerwy w oddychaniu wywołują bradykardię i wymagają wdrożenia stosownej interwencji terapeutycznej [2].

W zależności od przyczyny można wyróżnić trzy rodzaje bezdechów:

• pochodzenia centralnego (10–25%) – związane z nieprawidłową czynnością ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym i nadrzędnych ośrodków w mózgu,
• obturacyjne (zaporowe) (10–25%) – spowodowane zaburzeniem drożności dróg oddechowych, przy prawidłowej czynności ośrodka oddechowego, mieszane (50–75%) – występujące najczęściej, pojawiają się przy współistnieniu obu mechanizmów [3].

Niektórzy autorzy wyróżniają czwarty typ bezdechu, tzw. przeponowy, który ma związek ze zmęczeniem i niewydolnością przepony w następstwie jej nadmiernej pracy przy wentylacji płuc o małej podatności. 

Do dziś nie ustalono jednego mechanizmu bezdechów wcześniaczych. Uważa się, że są one zaburzeniem rozwojowym, związanym przede wszystkim z niedojrzałością układu oddechowego wcześniaka [4]. 

Bezdechy stwierdzane u noworodków urodzonych o czasie i u dojrzałych niemowląt wiążą się z różnymi patologiami i wymagają przeprowadzenia w trybie pilnym diagnostyki różnicowej (tab. 1). Do wymienionych w tabeli wielu przyczyn należy dodać czynniki, które niejednokrotnie w sposób znaczący mogą nasilać już istniejący problem bezdechów. Należą do nich: przegrzanie, przygięcie głowy do klatki pier...