Autor: Magdalena Chrościńska-Krawczyk

Mózgowe porażenie dziecięce (MPDz) jest grupą trwałych i niepostępujących zaburzeń rozwoju ruchu i postawy, w których dominują zaburzenia motoryki dużej i małej. Spowodowane są licznymi czynnikami, spośród których najważniejsze jest niedotlenienie wewnątrzmaciczne i okołoporodowe. Powoduje ono powstanie blizny w mózgu, co uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie neuronów. Ostatnie lata przyniosły liczne badania potwierdzające wyraźną różnicę między skutkami niedotlenienia wśród noworodków płci męskiej i żeńskiej – badania obrazowe potwierdziły gorsze skutki wśród noworodków płci męskiej. Tłumaczyć to można teorią hormonalną (wysoki poziom testosteronu może nasilać neurotoksyczność), genetyczną lub kaskady apoptozy. Aby określić stopień upośledzenia motoryki, używa się różnych skal, w tym GMFCS, BFMF oraz MACS. Ze względu na zróżnicowany obraz choroby wyróżniono kilka podtypów związanych z dominującymi objawami (spastyczny, dyskinetyczny i ataktyczny). Warto także pamiętać o współchorobowości MPDz – często dzieci te dotknięte są padaczką, autyzmem, ADHD, zaburzeniami lękowymi czy zaburzeniami snu, co dodatkowo potęguje problem i skłania do objęcia rodzin z dziećmi z mózgowym porażeniem dziecięcym szczególną opieką.

W ostatnich latach coraz większe znaczenie przypisuje się długołańcuchowym, wielonienasyconym kwasom tłuszczowym z rodziny omega-3. Wyróżniamy dwie grupy nienasyconych kwasów tłuszczowych – kwasy nienasycone z szeregu n-3 oraz oraz kwasy z szeregu n-6. Główne źródło kwasów omega-3 stanowi olej rybi, natomiast kwasy nienasycone z szeregu n-6 znajdują się w olejach roślinnych. Suplementacja kwasami omega powinna opierać się na odpowiedniej proporcji kwasów omega-6 do omega-3, która powinna wynosić nie więcej niż 5:1. Kwasy omega są niezbędne dla zachowania prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie w okresie niemowlęcym i dziecięcym. Szczególną rolę przypisuje się kwasowi doksozaheksaenowemu (DHA). Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią składnik fosfolipidów błon komórkowych komórek nerwowych istoty szarej mózgu oraz siatkówki oka. Na podstawie przeprowadzanych badań stwierdzono, że suplementacja kwasów omega przynosi bardzo dobre rezultaty u dzieci w zaburzeniach koncentracji uwagi, nadpobudliwości psychoruchowej oraz u pacjentów z trudnościami w nauce.

Migrena należy do pierwotnych bólów głowy. Występuje u 5–10% dzieci. Etiologia migrenowych bólów głowy pozostaje nieznana. Patogeneza również w dużej mierze pozostaje niejasna. Prawdopodobnie migrenowy ból głowy wynika z nieprawidłowych reakcji układu nerwowo-naczyniowego na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne. W patogenezie migreny bierze się również pod uwagę genetycznie uwarunkowane zaburzenia kanałów jonowych oraz zaburzenia neurotransmisji, głównie serotoninowej.

Tiki są to nagłe, mimowolne ruchy, które pojawiają się w seriach i obejmują ograniczone grupy mięśni. Do zaburzeń tikowych według klasyfikacji DSM-5 zaliczamy: zespół Gillesa de Tourette’a (GTS), zespół przewlekłych tików ruchowych lub głosowych, zespół tików przemijających, niesklasyfikowane zespoły tików i inne sklasyfikowane zespoły tików. Pojawiają się przed okresem dojrzewania. Mogą występować jako tiki ruchowe proste, tiki głosowe proste oraz tiki złożone. Zaburzenia tikowe możemy również podzielić na przemijające i przewlekłe. Jedynym lekiem zrejestrowanym w Polsce do leczenia tików jest haloperidol. Oprócz leczenia farmakologicznego stosuje się również oddziaływania behawioralne. 

Autyzm dziecięcy należy do zaburzeń neurorozwojowych określanych mianem całościowych zaburzeń rozwoju.  W ciągu ostatnich lat obserwuje się wzrost częstości występowania autyzmu i całościowych zaburzeń rozwoju. Do całościowych zaburzeń rozwoju oprócz autyzmu należy również: zespół Aspergera, niespecyficzne całościowe zaburzenia rozwoju oraz dezintergacyjne zaburzenia dziecięce. Etiologia autyzmu nie została w pełni wyjaśniona. Autyzm  charakteryzuje się występowaniem następujących cech: upośledzenie funkcjonowania społecznego, zaburzenia komunikacji, ograniczony i powtarzający się wzorzec zainteresowań i aktywności, wczesny początek. Leczenie dzieci z autyzmem ma charakter wielodyscyplinarny i musi obejmować podejście behawioralne i edukacyjne.