Pojęcie marszu alergicznego dotyczyło dotychczas tylko alergii IgE-zależnej, jednak coraz więcej wskazuje na związki alergii IgE-niezależnej, czyli częstej w wieku niemowlęcym odmiany alergii pokarmowej z marszem alergicznym oraz czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego ujawniającymi się w wieku poniemowlęcym, późniejszym dziecięcym, a także już u dorosłych. Próba zahamowania lub choćby zredukowania częstości występowania zmian związanych z tzw. marszem alergicznym jest zadaniem podejmowanym przez liczne zespoły badawcze i jest poważnym wyzwaniem z punktu widzenia nauki i praktyki na najbliższe dekady. W artykule przedstawiono dane sugerujące, że stosowanie specjalistycznej mieszanki w postaci kazeinowego hydrolizatu o znacznym stopniu hydrolizy z Lactobacillus rhamnosus GG (EHCF+LGG) może być elementem wpływającym na zmniejszenie częstości występowania marszu alergicznego.
Częstość występowania alergii pokarmowej warunkowana jest wiekiem, miejscem na mapie świata, a także metodologią badań. Ogólnie jest ona w pediatrii zjawiskiem częstym i narastającym w czasie [1].
Niektóre estymacje wskazują, że alergią pokarmową może być dotknięte 10% populacji dziecięcej [1–4]. Najczęstszymi alergenami pokarmowymi są białka mleka krowiego, białka jaja kurzego, pszenica, soja, ryby, orzechy, owoce morza [1, 2].
POLECAMY
Zidentyfikowanie czynników ryzyka mogłoby w przyszłości pozwolić na wdrożenie zarówno działań zapobiegawczych, jak i nowych sposobów leczenia. Dotychczas zidentyfikowano szereg czynników dietetycznych, środowiskowych i genetycznych [5, 6], kombinacji tych czynników [1, 7], a także mechanizmów epigenetycznych [8, 9]. Szereg z tych czynników podlega lub może podlegać modyfikacji, takie jak dysfunkcja bariery skórnej (m.in. emolienty) [10–12], niedobór witaminy D, dysbioza [13, 14], droga i moment wprowadzania określonych produktów spożywczych [11], zachowania żywieniowe matki [15] i wiele innych.
Stosowanie EHCF+LGG może być jednym z istotnych elementów zmniejszających ryzyko tzw. marszu alergicznego oraz pozwalać na szybszy powrót do normalnej diety u dzieci z ABMK.
Do rozwoju alergii pokarmowej niezbędne jest zaburzenie procesu powstawania tzw. tolerancji pokarmowej i nadmierna stymulacja odpowiedzi Th-2. Mechanizmy wiodące do takiego stanu są przedmiotem intensywnych badań [12, 16]
Wiele danych wskazuje na istotną rolę z jednej strony mikrobiomu w nabywaniu tolerancji, z drugiej strony sensytyzacji na antygeny pokarmowe [14, 17, 18]. Wykazano, że pewne układy, jeśli chodzi o skład mikrobiomu, sprzyjają rozwojowi alergii i to niekiedy na ściśle określone antygeny pokarmowe [19–21].
Częstym zjawiskiem obserwowanym w alergii jest nakładanie się na siebie różnych postaci alergii – np. pokarmowej na astmę oskrzelową, astmy oskrzelowej na atopowe zapalenie skóry (AZS) itp. Częstość tych zjawisk ilustruje rycina 1.

Innym zjawiskiem, którego mechanizmy nie do końca zostały wyjaśnione, jest w alergii tzw. marsz alergiczny, czyli dokonująca się w czasie zmiana nie tylko postaci alergii, ale także alergenów, z głównie pokarmowych na wziewne. Ilustruje to zjawisko rycina 2.


i kończą oraz rozwój towarzyszących schorzeń atopowych i pozajelitowych manifestacji choroby,
w tym CZPP (FPIES – food protein induced enterocolitis syndrome;
EZP – eozynofilowe zapalenie przełyku; AZS – atopowe zapalenie skóry; EIM – extra-intestinal manifestations)

Dotychczas pojęcie marszu alergicznego dotyczyło tylko alergii IgE-zależnej, jednak coraz więcej danych wskazuje na związki alergii IgE-niezależnej, czyli m.in. częstej w wieku niemowlęcym odmiany alergii pokarmowej, z marszem alergicznym oraz czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego (CZPP) ujawniającymi się w wieku poniemowlęcym i późniejszym dziecięcym, a także już u dorosłych. Taką koncepcję, próbującą połączyć IgE-zależny marsz alergiczny z marszem IgE-niezależnym, zaprezentowała i narysowała w swojej publikacji z 2019 roku Rosan Meyer ze współpracownikami [23]. Sądzę, że zaprezentowana przez tych autorów koncepcja integrująca oba typy alergii jest niezwykle interesująca i w niedługim czasie znajdzie nowe, szersze naukowe potwierdzenie.
Próby skutecznego hamowania marszu alergicznego mające na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju przede wszystkim dychawicy oskrzelowej, ale także i innych postaci alergii w późniejszym niż niemowlęcy okresie życia podejmowane były i są w dość licznych pracach, jednak ich rezultaty nie spełniają, jak na razie, pokładanych w nich oczekiwań.
Dotychczas próbowano szeregu przedsięwzięć, takich jak imitowanie u dzieci po cesarskim cięciu sytuacji, jaka ma miejsce w czasie porodu naturalnego (kontakt z mikrobiotą dróg rodnych), wczesne i intensywne leczenie atopowego zapalenia skóry (AZS) emolientami, stosowanie probiotyków, prebiotyków, modyfikacji dietetycznych w okresie ciąży, w czasie karmienia piersią oraz karmienia sztucznego, jednak większość z nich nie przyniosła spodziewanych bądź jednoznacznie pozytywnych, efektów i budzi pewne kontrowersje [24].
Pewne nadzieje wiązać można z badaniami prowadzonymi przez zespół kierowany przez RB Cananiego. I tak w 2013 r. [25] badacze ci wykazali, że odsetek dzieci, które uzyskiwały doustną tolerancję pokarmową w 12. m.ż. w grupie żywionej hydrolizatem kazeinowym o znacznym stopniu hydrolizy – EHCF (43,6%) lub otrzymującej ten sam hydrolizat wzbogacony w LGG – EHCF+LGG (78,9%) był znamiennie wyższy (p < 0,05) niż w grupach karmionych innymi mieszankami: hydrolizatem ryżowym – RHF (32,6%), mieszanką sojową (23,6%) oraz mieszanką aminokwasową (18,2%).
Współczynnik analizy regresji binarnej B wykazał, że na szybkość nabywania tolerancji pokarmowej zasadniczy wpływ miały dwa czynniki: (1) mechanizm IgE-zależny (B -2,05, OR 0,12, 95% CI 0,06–0,26; p < 0,001)
oraz (2) rodzaj wybranej mieszanki, czyli wybór albo EHCF (B 1,48, OR 4,41, 95% CI 1,44–13,48; p = 0,009) lub EHCF + LGG (B 3,35, OR 28,62, 95% CI 8,72–93,93; p < 0,001) [1]. Skłoniło to badaczy do konkluzji, że EHCF przyspieszają nabywanie tolerancji na białka mleka krowiego (BMK) skuteczniej niż inne wybory dietetyczne. Efekt ten jest wyraźnie wzmacniany przez LGG i został wykazany także w kolejnym badaniu przeprowadzonym przez cytowany zespół w 2018 roku [26]. Zespół wykazał obecność w IgE-niezależnej alergii na BMK dysbiozy „napędzanej” przez wzrost Bacteroides i Alistipes. Porównując te wyniki z obserwowanymi uprzednio u dzieci z alergią IgE-zależną i IgE-niezależną, badacze wykazali nakładające się na siebie zjawiska, charakteryzujące się progresywnym wzrostem obecności bakterii z rodzaju Bacterioides od najniższej obserwowanej u zdrowych aż do najwyższej obserwowanej w IgE-zależnej alergii na BMK. Badacze wykazali także, że mieszanka EHCF+LGG silniej wpływała na redukcję dysbiozy i produkcję maślanu w porównaniu z dziećmi karmionymi samym EHCF. Jeśli długofalowe badania kohortowe u dzieci z ABMK potwierdzą te obserwacje, korygowanie dysbiozy jelitowej może stać się niezwykle ciekawym elementem innowacyjnej strategii leczenia dzieci z IgE-niezależną alergią na BMK.
Kolejne ciekawe obserwacje w tej materii poczynił ten sam zespół w pracy opublikowanej w 2019 r. przez Nocerino R i wsp. [27]. Włączył on do badania 330 dzieci, po 110 w każdej kohorcie (EHCF, EHCF+LGG oraz grupa kontrolna składająca się ze zdrowych dzieci). Okazało się, że liczba przypadków dzieci z ≥ 1 czynnościowym zaburzeniem przewodu pokarmowego (CZPP) była znamiennie statystycznie niższa w kohorcie żywionej EHCF+LGG w porównaniu z kohortą karmioną EHCF bez LGG (40% vs 16,4%; p < 0,05). W kohorcie kontrolnej częstość CZPP była mniejsza niż w kohorcie EHCF i podobna do kohorty żywionej EHCF+LGG. W podsumowaniu autorzy stwierdzili, że uzyskane wyniki potwierdzają zwiększone ryzyko wystąpienia CZPP u dzieci z ABMK oraz wskazują, że EHCF+LGG mogą to ryzyko wyraźnie
zredukować.
Z kolei Sánchez-Valverde i wsp. w 2019 r. [28] w swojej retrospektywnej pracy wykazali, że EHCF+LGG skraca czas powrotu do normalnej diety zarówno w IgE-zależnej (HR = 1,88; 95% CI: 1,17–3,01), jak i IgE-niezależnej (HR = 1,46; 95% CI: 0,8–2,17) alergii na BMK [2].
Istotnym, choć nie z kręgu badań doświadczalnych, potwierdzeniem powyższych obserwacji są wyniki opublikowanej w 2019 r. pracy Guesta i wsp. [1], bezpośrednio porównującej, w rzeczywistej praktyce klinicznej (w oparciu o brytyjski rejestr THIN – The Health Improvement Network), efektywność kazeinowego hydrolizatu o znacznym stopniu hydrolizy – EHCF+LGG z hydrolizatem serwatkowym o znacznym stopniu hydrolizy – EHWF u niemowląt z objawami ABMK.
Wyniki w syntetycznej i graficznej formie przedstawiają ryciny 5, 6 i 7.

w 24. miesiącu stosowania w zależności od rodzaju stosowanej mieszanki EHCF+LGG lub EHWF bez LGG

bez LGG wskazuje na większą skuteczność tej pierwszej diety

że stosowanie tej pierwszej może być jednym ze sposobów na zmniejszenie ryzyka marszu alergicznego
Podsumowując to badanie, można stwierdzić, co koresponduje zresztą z wynikami publikacji omówionych wyżej, że stosowanie...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań czasopisma "Forum Pediatrii Praktycznej"
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Dodatkowe artykuły niepublikowane w formie papierowej
- ...i wiele więcej!