Co to znaczy rozszerzanie diety niemowlaka?
Rozszerzanie diety niemowlaka to stopniowe wprowadzanie do jego jadłospisu pokarmów innych niż mleko. Wówczas zaczyna poznawać różnorodne smaki, zapachy i konsystencje, a to, w jaki sposób jest karmiony oraz jakie pokarmy otrzymuje na etapie rozszerzania diety, jest podłożem dla jego przyszłych preferencji żywieniowych.
Dietę niemowlęcia można rozszerzać na 3 sposoby:
- metodą tradycyjną, czyli karmiąc dziecko łyżeczką produktami w przetartej formie. Można łączyć ze sobą różne produkty, ale nie mają one wyczuwalnych faktur i to rodzic decyduje o ilości pokarmu, jaką podaje dziecku. Jedzenie można przygotowywać samodzielnie lub korzystać z gotowych produktów, odpowiednio zbilansowanych pod kątem potrzeb żywieniowych najmłodszych dzieci;
- metodą BLW – od ang. Baby Led Weaning – czyli sposobem inicjowanym przez niemowlę, które na talerzyku otrzymuje kilka różnych produktów w formie dostosowanej do jego wieku i umiejętności, spośród których może dowolnie wybierać. Dziecko je samodzielnie, zapoznaje się z kształtem, konsystencją oraz kolorem jedzenia;
- metodą mieszaną, czyli łączącą elementy karmienia tradycyjnego z BLW. Jest to najczęściej i najchętniej stosowana przez rodziców metoda, dzięki której rozszerzanie diety jest ciekawsze i przyjemniejsze dla obu stron.
Niezależnie od sposobu rozszerzania diety niemowlęcia, czas, w jakim wprowadza się pokarmy stałe, nie jest przypadkowy i zależy od bardzo wielu czynników. Zarówno zbyt późne, jak i zbyt wczesne rozszerzanie diety może mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka.
Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety niemowlęcia?
Karmienie piersią jest najwłaściwszym sposobem żywienia niemowląt. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca naturalne karmienie wyłącznie mlekiem matki do ukończenia przez niemowlę 6. miesiąca życia. Z kolei do ukończenia przez dziecko 1. roku życia mleko powinno być podstawą żywieniową. Proces karmienia piersią może być kontynuowany zgodnie z potrzebami matki i dziecka1.
Rozszerzanie diety niemowlaka należy rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia dziecka i nie później niż w 26. tygodniu, czyli między skończonym 5. a początkiem 7. miesiąca życia, o ile nie występują przeciwwskazania. Zazwyczaj rozszerzanie diety przypada na około 6. m.ż.; jest to moment graniczny, w którym mleko matki – choć nadal bardzo cenne – już nie zaspokaja zapotrzebowania na wszystkie niezbędne dziecku składniki odżywcze i należy wprowadzić pokarmy uzupełniające. Zazwyczaj to właśnie około 6. miesiąca życia dziecko wykazuje oznaki gotowości do rozszerzania diety.
Dlaczego nie należy wcześniej rozszerzać diety niemowlęciu? Wprowadzanie stałych pokarmów powinno być poprzedzone wyraźnymi oznakami gotowości rozwojowej, niezbędnej do prawidłowego spożywania i trawienia pokarmu przez dziecko. I choć każdy maluch rozwija się w swoim tempie, a gotowość do rozszerzania diety można uznać za kwestię indywidualną, przyjmuje się, że układ pokarmowy oraz nerwowy dziecka są odpowiednio rozwinięte i przygotowane do przyjmowania stałych pokarmów około 6. miesiąca życia.
Oznaki gotowości do rozszerzania diety
Niemowlę wykazuje gotowość do rozszerzania diety, gdy:
- wkłada przedmioty i ręce do buzi;
- potrafi stabilnie siedzieć z podparciem, sztywno utrzymuje głowę, kontroluje ruchy głowy i szyi;
- wodzi wzrokiem za jedzeniem, otwiera usta i naśladuje odruch przeżuwania, wykazuje zainteresowanie tym, co i jak jedzą rodzice, chętnie sięga po jedzenie, nachyla się do łyżeczki i podąża za nią wzrokiem, otwiera usta, kiedy zbliża się do nich jedzenie lub przedmiot;
- nie wypycha pokarmu językiem;
- nie wykazuje już tak dużego zainteresowania piersią i mlekiem.
Warto wiedzieć, że wyznacznikiem odpowiedniego momentu do rozszerzania diety niemowlęcia nie są umiejętność samodzielnego siadania ani liczba zębów. Maluch nie musi sam przybierać pozycji siedzącej, ale musi potrafić stabilnie się w niej utrzymać i kontrolować ciało. Jeśli zaś chodzi o zęby – dziąsła dziecka są dobrze przystosowane do radzenia sobie z miękkimi pokarmami, a właśnie takie podaje się maluchowi na samym początku rozszerzania diety.
Jak się przygotować do rozszerzania diety?
Podczas rozszerzania diety niemowlęcia najważniejsze są spokój i cierpliwość. Maluch nie od razu będzie jadł ze smakiem, z pewnością też nie będzie zjadał całych porcji – pierwsze dni rozszerzania diety to raczej próbowanie nowości, czasem w ilości dosłownie kilku łyżeczek, ale należy to uznać za pozytywny krok w nowym etapie żywienia. Warto zaopatrzyć się w odpowiednie łyżeczki do karmienia, a także śliniaki oraz krzesełko z tacką, pasami bezpieczeństwa oraz podnóżkiem.
Rozszerzanie diety niemowlaka należy zaczynać od warzyw; następnie wprowadza się owoce, mięsa i produkty zbożowe. Nowe pokarmy powinno się podawać pojedynczo, obserwując reakcję dziecka i sprawdzając, czy nie pojawiają się niepokojące objawy mogące świadczyć o alergii lub nietolerancji, takie jak wysypka, biegunka czy wymioty. Co ważne – nie należy odwlekać wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących (takich jak gluten, jajka, ryby), ponieważ zbyt późne ich podanie może zwiększać ryzyko wystąpienia alergii2.
Posiłki dla niemowlęcia można przygotowywać samodzielnie. W niektórych sytuacjach warto jednak rozważyć gotowe produkty przeznaczone specjalnie dla najmłodszych. Przykładowo, musy w kubeczkach BoboVita mogą być pomocne poza sezonem na świeże owoce lub w przypadku trudności z ich zakupem. Z kolei kaszka mleczna 7 zbóż sprawdzi się, gdy chcemy wprowadzić do diety dziecka porcję zbóż w innej formie niż pieczywo – np. jako szybki, wartościowy posiłek. Warto zwracać uwagę na jakość podawanych dziecku pokarmów, unikając produktów wysoko przetworzonych, z dodatkiem soli i cukru – maluszek powinien poznawać jak najbardziej naturalne smaki, co przyczyni się do wyrobienia zdrowych nawyków żywieniowych w przyszłości.
