Jakie są objawy zapalenia ucha u dziecka?
U dzieci cierpiących na zapalenie ucha najczęściej pojawia się intensywny, pulsujący ból (otalgia), który zazwyczaj przybiera na sile w godzinach nocnych. Towarzyszą mu liczne objawy ogólne:
- gorączka,
- wyraźna drażliwość i płaczliwość,
- poważne zaburzenia snu,
- wymioty, biegunka,
- ból głowy.
Niemowlęta, które nie potrafią jeszcze mówić, sygnalizują dyskomfort, pocierając lub ciągnąc za bolące uszko – to kluczowy sygnał ostrzegawczy. Oprócz tego, w samym uchu pojawiają się dolegliwości miejscowe, takie jak uczucie zatkania, pogorszenie słuchu (niedosłuch) i świąd. Jeśli zauważymy wyciek (ropny lub krwisty), może to sugerować pęknięcie błony bębenkowej. W przypadku zapalenia ucha wewnętrznego, do tych objawów dołączają jeszcze zawroty głowy oraz trudności z utrzymaniem równowagi.
Co powoduje zapalenie ucha u dzieci?
Ostre zapalenie ucha środkowego (ZUM) zazwyczaj pojawia się jako powikłanie po infekcjach dróg oddechowych, takich jak przeziębienie lub grypa. Wirusy te wywołują obrzęk trąbki słuchowej. U dzieci, ze względu na jej krótszą i bardziej poziomą budowę, drenaż płynów jest znacznie utrudniony, co sprzyja zaleganiu wydzieliny. Ten zastój stwarza idealne warunki dla rozwoju wtórnej infekcji bakteryjnej. Najczęściej za ten stan odpowiadają patogeny takie jak Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz Moraxella catarrhalis. Ponadto, ryzyko zachorowania zwiększają dodatkowe czynniki:
- niedojrzała anatomia ucha,
- przerost migdałka gardłowego,
- obecność alergii,
- ekspozycja na bierne palenie tytoniu,
- częste przebywanie w skupiskach (np. żłobki).
Należy jednak pamiętać, że silny ból ucha (otalgia) nie jest automatycznie równoznaczny z zapaleniem. Równie ostry dyskomfort może wywołać mechaniczna blokada przewodu słuchowego spowodowana na przykład przez czop woskowinowy.
Jakie są rodzaje zapalenia ucha u dzieci?
Klasyfikacja zapaleń ucha u dzieci opiera się przede wszystkim na ich lokalizacji. Najczęściej diagnozowaną formą jest Ostre Zapalenie Ucha Środkowego (OZUŚ), które cechuje nagły początek oraz gromadzenie się płynu w jamie bębenkowej. Warto odróżnić je od Wysiękowego Zapalenia Ucha (OME). W tym przypadku wydzielina zalega w uchu środkowym, lecz nie towarzyszą jej ostre symptomy infekcyjne. Stan ten często skutkuje przejściowym, choć uciążliwym, niedosłuchem. Z kolei Zapalenie Ucha Zewnętrznego, potocznie zwane „uchem pływaka”, ogranicza się wyłącznie do przewodu słuchowego. Zazwyczaj jest ono efektem urazu mechanicznego lub długotrwałej ekspozycji na wilgoć. Oprócz tego, zależnie od przebiegu, wyróżniamy formy przewlekłe oraz nawracające. Proces zapalny może się rozszerzać, obejmując inne struktury, takie jak błona bębenkowa (myringitis), a nawet wyrostek sutkowaty.
Jak leczyć zapalenie ucha u dziecka w domu?
Leczenie zapalenia ucha w domu koncentruje się na natychmiastowym złagodzeniu bólu i obniżeniu gorączki. W tym celu należy bezzwłocznie podać dziecku właściwą dawkę paracetamolu lub ibuprofenu (ten drugi ma dodatkowe działanie przeciwzapalne). Sprawdzone leki przeciwgorączkowe, miarki/dawkomierze oraz krople z solą fizjologiczną znajdziesz w https://www.drmax.pl/, gdzie łatwo dobierzesz formę i dawkę odpowiednią do wieku i masy ciała dziecka. Kluczowe działania wspierające powrót do zdrowia obejmują:
- bezzwłoczne podanie właściwej dawki leków przeciwbólowych,
- stosowanie delikatnie ciepłego kompresu przyłożonego do bolącego ucha (sprawdź, aby nie był gorący!),
- regularne dbanie o higienę nosa, używając kropli z solą fizjologiczną w celu udrożnienia trąbki słuchowej,
- zapewnienie niezbędnego odpoczynku,
- dbanie o odpowiednie nawodnienie.
Co najważniejsze, bezwzględnie unikaj wkraplania czegokolwiek do ucha oraz zatykania go watą. Takie działania mogą pogorszyć stan zapalny i utrudnić diagnostykę lekarską.
Kiedy należy iść z dzieckiem do lekarza z powodu bólu ucha?
Jeśli podejrzewasz zapalenie ucha, nie zwlekaj – niezbędna jest szybka pomoc medyczna.
Natychmiast skontaktuj się z pediatrą lub laryngologiem, zwłaszcza jeśli występuje intensywny ból, wysoka gorączka (powyżej 39°C) lub zauważasz wyciek z ucha. Szczególna czujność jest wymagana u niemowląt poniżej 6. miesiąca życia – w ich przypadku interwencja musi być natychmiastowa. Wizyta u specjalisty jest również konieczna, jeśli objawy nie ustąpią w ciągu 24–48 godzin pomimo leczenia domowego. Aby postawić trafną diagnozę, lekarz przeprowadzi badanie otoskopowe (otoskopię). Ta prosta procedura pozwala precyzyjnie ocenić stan błony bębenkowej i potwierdzić obecność infekcji.
Kiedy zapalenie ucha u dziecka wymaga antybiotyku?
Decyzja o antybiotykoterapii w ostrym zapaleniu ucha środkowego (OZUŚ) zależy głównie od wieku pacjenta i stopnia nasilenia dolegliwości. Leki te są obligatoryjne w następujących przypadkach:
- u niemowląt poniżej 6. miesiąca życia,
- u dzieci do drugiego roku życia z obustronną infekcją,
- w ciężkich przypadkach charakteryzujących się silnym bólem,
- gdy gorączka przekracza 39°C,
- w przypadku wycieku ropy.
U starszych dzieci z łagodniejszymi symptomami często stosuje się strategię „czujnej obserwacji” (24–72 godziny). Priorytetem w tym okresie jest skuteczne uśmierzanie bólu środkami przeciwzapalnymi. Gdy leczenie farmakologiczne staje się nieuniknione, podstawowym wyborem pozostaje amoksycylina, czasem wzbogacona o kwas klawulanowy. Warto pamiętać, że zapalenie ucha zewnętrznego wymaga odmiennego podejścia – leczenie jest wyłącznie miejscowe. Stosuje się wówczas krople z antybiotykiem, np. cyprofloksacyną.
Jakie mogą być powikłania nieleczonego zapalenia ucha?
Przewlekłe zapalenie ucha środkowego stanowi poważne zagrożenie, niosąc ze sobą trwałe problemy zdrowotne. Najczęściej dochodzi do perforacji błony bębenkowej, objawiającej się przewlekłym wyciekiem, zwanym ropotokiem. Długotrwałe zaleganie płynu wywołuje niedosłuch przewodzeniowy. U małych dzieci opóźnia to rozwój mowy, a niekiedy prowadzi nawet do trwałej utraty słuchu. Istnieją też rzadsze, lecz bardzo niebezpieczne powikłania. Infekcja może rozprzestrzenić się na sąsiednie tkanki, wywołując zapalenie wyrostka sutkowatego (mastoiditis), a nawet zagrażające życiu zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Nawracające infekcje lub utrzymujący się wysięk wymagają leczenia zabiegowego. Stosuje się wówczas drenaż wentylacyjny (zakładanie drenów) albo usunięcie migdałka gardłowego, czyli adenotomię.
FAQ
- Jak rozpoznać zapalenie ucha?
Silny ból (często w nocy), gorączka, drażliwość, problemy ze snem, uczucie zatkania i przejściowy niedosłuch. Wyciek z ucha może świadczyć o pęknięciu błony bębenkowej. - Skąd się bierze?
Najczęściej po infekcjach dróg oddechowych: obrzęk trąbki słuchowej powoduje zastój wydzieliny i nadkażenie bakteryjne. Ryzyko zwiększają przerost migdałka, alergie, dym tytoniowy i skupiska dzieci. - Jakie typy wyróżniamy?
OZUŚ (ostre zapalenie ucha środkowego), OME (wysięk bez ostrych objawów, częsty niedosłuch) oraz zapalenie ucha zewnętrznego („ucho pływaka”). - Leczenie domowe
Paracetamol lub ibuprofen w dawce do wieku/masy, delikatnie ciepły kompres, higiena nosa roztworem soli, odpoczynek i nawodnienie. Nie wkraplać nic do ucha i nie zatykać go watą. Leki i akcesoria łatwo dobierzesz w Dr.Max. - Kiedy do lekarza i czy potrzebny antybiotyk?
Pilnie przy silnym bólu, gorączce >39°C, wycieku, zaburzeniach równowagi oraz u niemowląt
